Remedium na owe zakwaszenie ma być dieta odkwaszająca, która w sposób nadzwyczajnie silny, rzekomo wpływa na nasze zdrowie, zmniejszając ryzyko pewnych chorób. Czy jednak rzeczywiście?
Zakwaszenie organizmu
Na wstępie warto przyjrzeć się zakwaszeniu organizmu, bo jest to pojęcie wymagające poddania analizie.
W zależności od tego, o jakiej części organizmu człowieka mówimy – panuje tam środowisko kwaśne, zasadowe lub oscylujące w okolicach obojętnego.
Przykładowo w żołądku pH jest silnie kwaśne i wynosi średnio 1,35 – 3,5; płyn trzustkowy jest istotnie alkaliczny, a w przypadku krwi – pH jest mniej więcej neutralne, gdyż mieści się w zakresie 7,35 – 7,451.
Termin zakwaszenie organizmu jest zatem zbyt szerokim pojęciem i z zaprezentowanej perspektywy – całkowicie nielogicznym.
Krew
Można jednak hipotetycznie założyć, że to tylko obiegowy termin, który faktycznie odnosi się wyłącznie do pH krwi.
Należy przy tym zaznaczyć, że organizm człowieka posiada szereg mechanizmów buforujących, które utrzymują pH krwi na relatywnie stałym poziomie. Taki stan rzeczy ma swoje proste wytłumaczenie – życie człowieka wymaga ściśle kontrolowanego poziomu pH krwi do utrzymywania funkcji życiowych. Obniżenie owego pH poniżej progu 7,35 jest stanem chorobowym (zwanym kwasicą), który zagraża życiu i wymaga leczenia szpitalnego. Gdyby natomiast nasza krew stała się nagle kwaśna – nastąpiłaby bezwątpliwie śmierć. Wpływ diety jest tu bardzo silnie ograniczony1.
Mocz
No dobrze, skoro nie krew, to może mocz?
W przypadku moczu, jego pH może być już realnie zmienne – od kwaśnego do zasadowego (od 4,6 do 8,0), w zależności od potrzeby równoważenia środowiska wewnętrznego. Dieta w tym zakresie jest więc nieobojętna i może mieć rzeczywisty wpływ. Należy jednak przy tym zaznaczyć, że pH moczu zmienia się bardzo gwałtownie – w ciągu jednego dnia może przyjąć skrajne wartości. Stopień kwasowości moczu jest różny w zależności od rodzaju spożywanych pokarmów, stąd fluktuacje w ciągu doby są w zupełności normalne. Używanie terminu zakwaszenie organizmu w tym przypadku jest praktycznie pozbawione sensu2,3.
Biorąc więc pod uwagę skrajnie różne poziomy pH w zależności od tkanki, pojęcie zakwaszenia organizmu jest bzdurą.
Dieta odkwaszająca
Istnieje wskaźnik PRAL (ang. Potential Renal Acid Load), który wykorzystując zawartość białka, fosforu, potasu i magnezu w danym produkcie ocenia jego potencjał kwasotwórczy3-5. Do produktów kwasotwórczych należą m.in.: mięso, ryby, nabiał, czy słodycze, natomiast do zasadotwórczych przede wszystkim warzywa i owoce.
Na pierwszy rzut oka widać zatem, że dieta bazująca na produktach zasadotwórczych (ze względu na wysoki udział warzyw i owoców oraz ograniczanie pokarmów wysokoprzetworzonych) będzie raczej zdrowa.
Z tej perspektywy można poddać w wątpliwość znaczenie potencjału kwasotwórczego, a uznać go raczej za korelacje. Wysunięcie wniosku, że dieta obfitująca w warzywa i owoce jest prozdrowotna tylko dlatego, że owe produkty są zasadotwórcze jest conajmniej iluzoryczne.
Dochodząc do krótkiej konkluzji – potencjał zakwaszający diety sam w sobie ma raczej znikome znaczenie (choć może być pewnym wskaźnikiem udziału warzyw i owoców w diecie). Istnieją produkty kwasotwórcze np. orzechy, czy strączki, które mają właściwości prozdrowotne. Szukanie złotego Graala w diecie odkwaszającej jest zatem (delikatnie pisząc) sofiastyczne lub zwyczajnie złudne.
Źródła
- Schwalfenberg GK. The alkaline diet: Is there evidence that an alkaline pH diet benefits health? J Environ Public Health. 2012;2012:727630
- Bonjour JP. Nutritional disturbance in acid-base balance and osteoporosis: a hypothesis that disregards the essential homeostatic role of the kidney. Br J Nutr. 2013 Oct;110(7):1168-77.
- Remer T, Manz F. Potential renal acid load of foods and its influence on urine pH. J Am Diet Assoc. 1995 Jul;95(7):791-7.
- Remer T. Influence of diet on acid-base balance. Semin Dial. 2000 Jul-Aug;13(4):221-6.
- Remer T, Dimitriou T, Manz F. Dietary potential renal acid load and renal net acid excretion in healthy, free-living children and adolescents. Am J Clin Nutr. 2003 May;77(5):1255-60.
