Przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy, lub inaczej – przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, kryjące się pod popularną nazwą choroby Hashimoto, stanowi najczęstszą postać zapalenia i niedoczynności tarczycy, jak również jedną z najczęstszych endokrynopatii o podłożu autoimmunologicznym.
Jest to więc bezwątpliwie poważny problem, o którym wielu z nas już co nieco słyszało (w niektórych kręgach jest to nawet temat numer jeden). Niestety najczęściej informacje te nie pochodziły od źródeł eksperckich, lecz ich nadawcą byli znajomi czy rodzina. Co więc warto wiedzieć na temat choroby Hashimoto?
Tarczyca co to?
Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, umiejscowionym w przednio-dolnej części szyi, produkującym hormony: tyroksynę, trójjodotyroninę oraz kalcytoninę (biorącą udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej).
Tyroksyna
Tyroksyna (T4) – jest głównym produktem wydzielniczym gruczołu tarczowego, którego dobowe wydzielanie kształtuje się na poziomie ok. 80 μg.
Trójjodotyronina
Trójjodotyronina (T3) – wydzielana jest w znacznie mniejszej ilości (ok. 4-6 μg/dobę), ale cechuje się pięć razy większą aktywnością w porównaniu do T4. Powstaje głównie w wyniku konwersji T4 (prohormon) – pod wpływem dejodynazy do T3.
Hormony tarczycy odgrywają istotną rolę we właściwym rozwoju i funkcjonowaniu organizmu. Wpływają one m.in. na: rozwój i czynność mózgu oraz układu nerwowego, metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów, rozwój nerek i układu kostnego, gospodarkę wapniowo-fosforanową czy produkcję ciepła w organizmie. Wpływają na funkcjonowanie większości tkanek organizmu i charakteryzują się najszerszym spektrum działania spośród poznanych hormonów.
Choroba Hashimoto. Gdy przyjaciele stają się wrogami.
Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) jest chorobą, w której organizm dopuszcza się autoagresji w stosunku do własnej tarczycy. Układ immunologiczny osoby chorej zaczyna produkować przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i przeciw tyreoglobulinie (anty-TG). Prowadzi to do powstania nacieków limfocytarnych na tarczycy oraz zaniku komórek pęcherzykowych gruczołu. Przewlekłe zapalenie może prowadzić do powolnego niszczenia komórek tarczycy, a w konsekwencji sprzyjać jej niedoczynności.
Patogeneza Hashimoto
Pomimo postępu wiedzy na temat etiopatogenezy choroby Hashimoto, dokładny mechanizm odpowiedzialny za jej powstanie i rozwój nie został do końca wyjaśniony.
Sugeruje się, że przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy jest konsekwencją współdziałania dwóch czynników: genetycznego i środowiskowego.
Istotne znaczenie w patogenezie choroby Hashimoto przypisuje się genom związanym m.in. z układem HLA.
Do czynników środowiskowych należą natomiast m.in. przebycie infekcji wirusowej lub bakteryjnej, palenie papierosów, stres, nadmiar jodu w diecie, niedobór selenu, alergie czy nawet ciąża.
Objawy zapalenia tarczycy
Nie ma objawów, które są charakterystyczne dla zapalenia tarczycy Hashimoto. Ponieważ stan zwykle postępuje bardzo powoli przez wiele lat, osoby dotknięte przez tę przypadłość mogą nie mieć żadnych wczesnych objawów, nawet jeśli w badaniach krwi wykryto charakterystyczne przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO).
Jeśli Hashimoto doprowadzi do uszkodzenia komórek i, w konsekwencji, do niskiego poziomu hormonów tarczycy, u pacjentów mogą wystąpić objawy niedoczynności tarczycy.
Szkolenie Żywienie w chorobie Hashimoto
Objawy niedoczynności tarczycy mogą obejmować:
- zmęczenie,
- zwiększenie masy ciała,
- zwiększoną wrażliwość na zimno,
- suchą skórę,
- depresję,
- bóle mięśni i zmniejszoną tolerancję wysiłku
- nieregularne miesiączki.
W niektórych przypadkach zapalenie powoduje powiększenie tarczycy (wole), co może powodować dyskomfort szyi lub trudności w połykaniu.
Jak zdiagnozować Hashimoto?
Wczesna diagnostyka choroby Hashimoto opiera się na badaniach laboratoryjnych oraz ocenie ultrasonograficznej tarczycy. W kontekście badań laboratoryjnym szczególne znaczenie przypisuje się stężeniu w surowicy: przeciwciał anty-TPO, anty-TG, TSH, fT4, fT3. Badanie ultrasonograficzne również może dostarczać dowodów na istnienie choroby Hashimoto. Co jednak należy mocno podkreślić – diagnostyką i stwierdzeniem choroby u pacjenta zajmuje się lekarz.
